Ο Ντέηβιντ Κρόνενμπεργκ (David Cronenberg) γνώρισε, μόλις πρόσφατα στη Θεσσαλονίκη, μια σημαντική δημοσιότητα. Αιτία η αναδρομή στο έργο του, που διοργανώθηκε με την ευκαιρία της έκθεσης των ειδικών εφέ, που χρησιμοποιήθηκαν στις ταινίες του. Το γεγονός αυτό στήνει μια παγίδα στον ανυποψίαστο αναγνώστη: υπάρχει ο κίνδυνος, να θεωρήσει την κινηματογραφική φήμη του Καναδού δημιουργού, απόρροια μιας εξεζητημένης ή πληθωρικής χρήσης των ειδικών εφέ. Τίποτε όμως πιο απατηλό από το προηγούμενο, καθώς η κινηματογραφική του παρουσία, κυριαρχείται περισσότερο από το αιρετικό και ανορθόδοξο στο χώρο των ταινιών τρόμου, παρά από τις συμβάσεις και τις κοινοτυπίες, που αναπόφευκτα οδηγεί η κατά-χρήση των ειδικών εφέ. Είναι η πλήρη υποταγή τους στην αισθητική και στα νοήματα του μύθου, παρά η αυτονόμηση τους ή η δημιουργία μιας παράλληλης αισθητικής (κάτι που συναντάμε στον κύριο όγκο των ταινιών τρόμου που γυρίζονται σήμερα).
Η υπόγεια εξάπλωση του Κακού, η ηθική διάσταση της αρρώστιας, ο διχασμός της ανθρώπινης ταυτότητας, το σώμα και ψυχή ως οργανικό σύνολο, η αποδιάρθρωση απόρροια του τηλεοπτικού μέσου (Videodrome-1983), το άτομο ως φορέας του Κακού (Fly), αλλά και η θυσία του, ως μόνη ελπίδα σωτηρίας (Dead Zone -1983): αυτοί είναι κάποιοι από τους νοηματικούς άξονες και τα θεματικά μοτίβα, που μπορούμε να συναντήσουμε πίσω από εικόνες, που περιορίζονται με ελαφρότητα στο χώρο των ταινιών τρόμου.
Χρησιμοποιεί τη φόρμα των ταινιών τρόμου, όχι για να εκβιάσει την προσοχή του θεατή, αλλά για να σκηνοθετήσει τις έμμονες ιδέες του. Η φόρμα της ταινίας τρόμου δεν αξιοποιείται μόνο ως πρόφαση, ένα όχημα κατάλληλο να μεταφέρει τις ιδέες του δημιουργού- αλλά αντιμετωπίζεται ως χώρος, που συνεισφέρει με την ιδιομορφία και την ιδιαιτερότητα του στο σκηνοθετικό προβληματισμό. Ενορχηστρώνει αρκετές από τις ταινίες του, πάνω στην κλασσική αντίθεση των ταινιών τρόμου: τη σύγκρουση ανάμεσα στο φυσιολογικό και μη φυσιολογικό. Η εκδοχή της προηγούμενης αντίθεσης, που δεσπόζει στο έργο του – ιδιαίτερα έντονα στις ταινίες Scanners (1981), Dead Zone, Fly (1988)- είναι αυτή της αντιπαράθεσης της εξαίρεσης (ενός φωτισμένου εγώ), με τη συμβατική κανονικότητα.
Αρνείται την ευκολία των τυποποιημένων χαρακτήρων, που κυριαρχούν στις ανάλογες μυθοπλασίες (σχιζοφρενείς δολοφόνοι κ.λπ) και στήνει την ατμόσφαιρα τρόμου αξιοποιώντας το ανθρώπινο σώμα ως υποκείμενο του Κακού (ένα χώρο γέννησης του), παρά ως αντικείμενο του (χώρο έκθεσης του). Θα φορτίσει την ερωτική ένωση δύο σωμάτων με τις έννοιες της αμαρτίας και της παράβασης της ηθικής τάξης, και θα ανιχνεύσει τον κρυφό τρόμο της ερωτικής επαφής. Το σέξ καταλήγει να είναι στις ταινίες Shivers (1975), Rabid (1977), μια τυπική εμμονή των μητροπόλεων του δυτικού πολιτισμού, απαλλαγμένο από το συνήθη συναισθηματισμό, μια παραισθητική αναζήτηση της ηδονής. Η μεταμόρφωση, το πέρασμα από το κανονικό στον εκτός ορίων χώρο, είναι μια παράμετρο που θα συναντήσουμε σε αρκετές ταινίες, σε πιο καθαρή μορφή όμως στη ταινία Fly. Η μεταμόρφωση ορίζεται ως η έξοδος από το συμβατικό, ένας δρόμος που οδηγεί στη χιμαιρική αναζήτηση του απόλυτου. Το τραγικό που υποβόσκει, υπογραμμίζει την αντίθεση ανάμεσα στην κανονικότητα και το παράδοξο.
Στις ταινίες Dead Ringers (1988) και Naked Lunch (1991), υπάρχει όλος ο πυρήνας των εμμονών του σκηνοθέτη, αλλά ταυτόχρονα και η απόσταση από το χώρο των ταινιών τρόμου. Η ταυτότητα, οι απρόβλεπτες περιπέτειες της ύπαρξης, η αυτονομία της προσωπικότητας, το άτομο και οι άλλοι, η δημιουργία και οι παραισθήσεις της, η υπαρξιακή αναζήτηση, το εσωτερικό του σώματος και τα μυστήρια του και η ιατρική ως αισθητική: αποτελούν τις ανιχνεύσιμες εμμονές του, που εκφράζονται τώρα χωρίς την προκάλυψη και τα στερεότυπα των ταινιών τρόμου. Το αποτέλεσμα άκρως ενδιαφέρων: ο τρόμος δεν παράγεται από τον εξωτερικό χώρο, αλλά αναδύεται μέσα από τις πιο σκοτεινές όψεις της ανθρώπινης προσωπικότητας. Οι δύο προηγούμενες ταινίες κάνουν φανερές τις επιρροές του σκηνοθέτη: για το εικαστικό μέρος, ο ζωγραφος Φρανσις Μπέηκον (Francis Bacon) και για τις αφηγηματικές θεματικές, ο Ουίλλιαμ Μπαρόουζ (William S. Burroughs’).Η νέα ταινία του M. Butterfly ορίζει πλέον ένα νέο επίπεδο για το σκηνοθέτη. Μακριά από τις ευκολίες, αλλά και την αφέλεια που κρύβεται αναπόφευκτα στο βλέμμα του θεατή μιας ταινίας τρόμου-επιχειρεί μια κατάδυση στο εσωτερικό της ανθρώπινης σεξουαλικότητας. Ταυτότητες και ρόλοι, η εικόνα της γυναίκας και ο άνδρας, τα στερεότυπα της ανθρώπινης σεξουαλικότητας και η ουσία της: είναι ορισμένα από τα θέματα πάνω στα οποία κινείται η αφήγηση . Οι έννοιες και τα νοήματα είναι οικεία από το παρελθόν, τα εργαλεία όμως τώρα είναι νέα. Το τελικό αποτέλεσμα είναι μάλλον άνισο και αμφιλεγόμενο.
Δημήτρης Μπάμπας (10/2/1994)
(Δημοσιεύτηκε και στο περιοδικό της Θεσ/νίκης FIX-CARRE)
Σε μία συνέντευξη του στον Vincent Lebrum, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Cine7 (τεύχος 26), θα προσπαθήσει να περιγράψει την κεντρική ιδέα του έργου του δηλώνοντας:
» Με ενδιαφέρει ότι αφορά την πραγματικότητα, την ύπαρξη. Πιστεύουμε ότι όλα είναι απόλυτα, σταθερά, αλλά αυτό βέβαια δεν ισχύει. Είμαστε διαφορετικοί από την μια στιγμή στην άλλη: σωματικά, χημικά, πνευματικά. Που βρίσκεται η ταυτότητα μας; Ποία είναι η σύνδεση ανάμεσα σ’ αυτό που ήμασταν την προηγούμενη εβδομάδα, με εκείνο που ήμασταν δύο χρόνια πριν; Εννοώ την μνήμη. Είναι ένα είδος υπαρξιακής αναζήτησης. Μ’ ενδιαφέρει να δω τι συμβαίνει όταν όλα βγαίνουν από την πορεία τους. Αν τα πράγματα ήταν συνέχεια φυσιολογικά, θα ήταν πραγματικά δύσκολο να πούμε τι είναι πραγματικότητα. Πάνω σ’ αυτήν την θεώρηση συνίσταται το ενδιαφέρον της αρρώστιας.
(..) Πιστεύω πως ότι είμαστε, είναι καθαρά σωματικό. Δεν πιστεύω σε μία ζωή μετά το θάνατο, δεν πιστεύω πως υπάρχει μια πνευματική συνέχιση του ατόμου. Με γοητεύει πραγματικά το γεγονός πως μία ομάδα οργάνων μπορούν να δημιουργήσουν κάτι που δεν έχει καμία σχέση με το σώμα.
(..) Υπάρχει πράγματι μυστικισμός στις ταινίες μου. Δεν είμαι θρήσκος, αλλά επίσης λέω, πως η ζωή είναι ένα ανεξιχνίαστο μυστήριο.
(..) Μπορούμε να πούμε για τις ταινίες μου, πως είναι προσβεβλημένες από μία ειδική παθολογία, αλλά προσωπικά πιστεύω ότι είναι υγιείς, δυναμικές ζωντανές, ακόμα κι αν το κοινό δεν συμφωνεί μ’ αυτήν την διαπίστωση μου.»
Σινεφίλια [Cinephilia.Gr] 
Σχολιάστε